Prikkelverwerkingsstoornis

Wat houdt prikkelverwerkingsstoornis in?

Er zijn zintuigen die we allemaal kennen: ruiken, proeven, horen of zien. Maar er zijn ook verborgen zintuigen, zoals het evenwichtsorgaan. Al die zintuigen werken de hele dag samen om ervoor te zorgen dat we goed reageren op onze omgeving. Ze informeren ons in feite over de wereld om ons heen. De zintuigen laten ons weten dat we bij een groen stoplicht door moeten rijden en ze vertellen ons dat we bij een volle blaas naar de wc moeten. Ze bestaan afzonderlijk van elkaar, maar moeten als één geheel functioneren.

Gebeurt dat niet dan is er sprake van een prikkelverwerkingsstoornis. Wij richten ons op prikkelverwerkingsstoornissen bij kinderen. Prikkels komen sterker binnen (hyporesponsief of overprikkeld), of juist minder sterk (hyporesponsief of onderprikkeld). Het kind neemt informatie uit de omgeving rommelig waar. Vervolgens, reageert het kind anders op de omgeving.

Kinderen met een prikkelverwerkingsstoornis hebben dus simpel gezegd zintuigen die niet goed samenwerken. Dat heeft invloed op het gedrag van een kind. Anderen kunnen dat gedrag misschien als vreemd of onaangepast ervaren. Maar, in werkelijkheid krijgt het kind informatie over de wereld anders binnen.

Oorzaken

Er zijn geen grootschalige onderzoeken naar problemen met prikkelverwerking, dus de oorzaken zijn (nog) niet bekend. Onderzoekers zijn wel begonnen met het gebruik van hersen technieken om biologische redenen te onderzoeken. Een recente studie wees op de verbindingen tussen bepaalde delen van de hersenen. Die zouden van invloed kunnen zijn op hoe sensorische informatie wordt verwerkt, maar er is niet genoeg wetenschappelijk bewijs om conclusies te trekken.

Symptomen overprikkeld kind

Het evenwichtsgevoel waarschuwt te snel voor gevaar

Het kind is heel gevoelig voor beweging. De zintuigprikkels reageren bij de geringste beweging of verandering van houding. Bewogen worden, stoeien en andere wilde spelletjes vindt hij/zij niet prettig. Hierdoor komen deze kinderen wat angstig over en zijn zij meestal minder beweeglijk dan anderen. Dit kan al zichtbaar zijn op de babyleeftijd en heeft gevolgen voor de ontwikkeling van de houding zekerheid. Dit is het gevoel van veiligheid en zekerheid wanneer we bewegen in de ruimte en onze positie veranderen in relatie tot de zwaartekracht.

Sommige kinderen zijn onzeker of bang als ze de trap op moeten lopen, over een bank moeten lopen, of aan een rekstok moeten hangen. Wij noemen dit houding onzekerheid. Het lijkt een beetje op hoogtevrees.

Het tast- en spiergevoel waarschuwt te snel voor gevaar

Deze kinderen zijn gevoelig voor aanraken: hun zintuigprikkels reageren hierop heel snel. Aangeraakt worden, op schoot zitten en knuffelen vinden deze kinderen niet prettig. Daarnaast zijn ze vaak heel kieskeurig wat betreft het eten en kieskeurig over hun kleding, welke ze al gauw als ‘kriebelig’ ervaren. Ze staan ook kritisch tegenover het speelgoed waarmee ze spelen. Spelen met water, zand, klei en verf is meestal niet favoriet. Ze vinden dit al gauw vies.

Informatieverwerking vanuit het gehoor ligt te hoog

Deze kinderen horen alles, ook geluiden die ze niet hoeven te horen, zoals het tikken van een klok. Het richten van de aandacht op een juiste manier is daardoor erg moeilijk.

Informatieverwerking vanuit het zien ligt te hoog

Deze kinderen zien als het ware alles en zijn daardoor snel afgeleid. Het kleinste detail wordt waargenomen, ook als dit niet belangrijk is.

Symptomen onderprikkeld kind

Het evenwichtsgevoel waarschuwt te weinig en wordt niet opgemerkt

Het kind merkt te weinig wanneer er wordt bewogen. Zijn/haar zintuigprikkels geven te weinig informatie door. Bewogen worden, schommelen, stoeien en andere wilde spelletjes zijn favoriet. Zulke kinderen zijn vaak echte waaghalzen en ze zijn voortdurend in beweging. Ze zien geen gevaar.

Het tast- en spiergevoel waarschuwt te weinig en wordt niet opgemerkt

Hierbij merkt het kind nauwelijks dat het wordt aangeraakt, of dat het zelf iets aanraakt. De zintuigprikkels geven te weinig informatie door. Hierdoor ‘bestuurt’ zo’n kind het eigen lichaam minder goed, waardoor het kind onhandig is en zichzelf bijvoorbeeld gauw stoot. Zulke kinderen spelen juist wél graag met ‘vieze’ materialen zoals zand, klei en verf.

Informatieverwerking vanuit het gehoor ligt te laag

Deze kinderen lijken ‘doof’ maar hebben moeite om de informatie te verwerken die via het luisteren verzameld wordt, dit kost tijd.

Informatieverwerking vanuit het zien ligt te laag

Meestal mankeert er niets aan de ogen, maar de informatieverwerking vanuit het zien verloopt te traag. Deze kinderen hebben meer tijd nodig om te reageren en zijn daardoor vaak te laat met kleine ongelukjes tot gevolg. Denk daarbij aan het vangen van een bal.

Het is niet zo dat uw kind alleen overprikkeld of onderprikkeld kan zijn voor zintuiglijke informatie. Sommige kinderen met een prikkelverwerkingsstoornis vertonen namelijk tekenen van zowel overprikkeling als onderprikkeling.

Fysiotherapie bij prikkelverwerkingsstoornis

De intake

Tijdens de intake gaat de kinderfysiotherapeut met ouder en kind in gesprek om de precieze klachten te achterhalen. De kinderfysiotherapeut zal verschillende testen gebruiken om meer inzicht te krijgen in het probleem. Op deze manier ontstaat een volledig beeld van de prikkelverwerkingsstoornis, zodat een behandelplan kan worden opgesteld.

Behandelplan opstellen

Fysiotherapie Rijnmond stelt samen met u als ouder en kind persoonlijke en tijdsgebonden behandeldoelen op, zodat elk programma een duidelijk begin en einde heeft. Zo weten u en uw kind wat er verwacht kan worden van de behandeling en de fysiotherapeut.

Oefentherapie

Na het opstellen van de doelen, kan uw kind starten met het verbeteren van zijn/haar prikkelverwerkingsstoornis. De behandeling bestaat uit oefentherapie. Hierbij leren we ouders en kind zintuiglijke activiteiten plannen te maken (compensatie strategieën). En leren we sensorische drempels te verhogen of verlagen (adaptatie strategie) middels borsteltechnieken, voelspelletjes, spelletjes gericht op lichaamsbesef en balans en de beertjesmethode van Meichenbaum. Dit gebeurt met kindvriendelijke materialen, op een manier die aansluit bij de belevingswereld en verwachtingen van het kind. Tussentijds zal er regelmatig met ouder en kind geëvalueerd worden.